વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસ 2023: ઉપભોક્તાઓનું સશક્તિકરણ અને તેમના અધિકારોનું રક્ષણ

15 માર્ચે, વિશ્વભરના લોકો 'વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસ'ની ઉજવણી કરે છે, જે ગ્રાહક અધિકારો વિશે જાગૃતિ લાવવા અને ગ્રાહક સુરક્ષાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સમર્પિત દિવસ છે. આ દિવસ બજારના અન્યાયની નિંદા કરવાની અને આંતરરાષ્ટ્રીય ગ્રાહક ચળવળમાં એકતાની ઉજવણી કરવાની તક પણ છે.

વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસનો ઇતિહાસ

વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસની ઉત્પત્તિ માર્ચ 15, 1962ની છે, જ્યારે યુએસ પ્રમુખ જોન ફિટ્ઝગેરાલ્ડ કેનેડીએ ગ્રાહક અધિકારોના મહત્વ પર યુએસ કોંગ્રેસને સંબોધિત કરી હતી. પ્રથમ વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસ 15 માર્ચ, 1983 ના રોજ મનાવવામાં આવ્યો હતો અને ત્યારથી, કન્ઝ્યુમર ઇન્ટરનેશનલ જેવી સંસ્થાઓએ ઉપભોક્તા અધિકારોની સુરક્ષા માટે કાર્યક્રમો અને ઝુંબેશ યોજીને આ પ્રસંગની ઉજવણી કરી છે.

વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસનું મહત્વ

વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસનો પ્રાથમિક ઉદ્દેશ એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે ગ્રાહકોનું શોષણ ન થાય અથવા બજારના અન્યાયનો ભોગ ન બને જે તેમના અધિકારોને જોખમમાં મૂકે. રોજબરોજના જીવનમાં ઉપભોક્તા અધિકારોની જાગૃતિ અને તેમના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપીને, ગ્રાહકોને તેમના પોતાના રક્ષણનો હવાલો લેવા અને તેમના અધિકારો માટે લડવાની સત્તા આપવામાં આવે છે.

આ વર્ષની થીમ: ક્લીન એનર્જી ટ્રાન્ઝિશન દ્વારા ગ્રાહકોને સશક્તિકરણ

વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસ 2023 ની થીમ "સ્વચ્છ ઉર્જા સંક્રમણો દ્વારા ગ્રાહકોને સશક્તિકરણ" છે. ઉદ્દેશ્ય ગ્રાહક સશક્તિકરણ અને સ્વચ્છ ઉર્જામાં ઝડપી સંક્રમણ માટે દબાણ કરવામાં તેમની ભૂમિકા વિશે જાગૃતિ લાવવાનો છે. જીવન ખર્ચની કટોકટી અને ઉર્જા વિશ્વમાં ધરખમ ફેરફારો વચ્ચે, બધા માટે ન્યાયી સંક્રમણ સુનિશ્ચિત કરવામાં ઉપભોક્તાઓ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

ભારતમાં ગ્રાહક અધિકાર

ભારતમાં, 1986નો ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ ગ્રાહકોને ફરિયાદોના નિરાકરણ માટે ગ્રાહક પરિષદ, ફોરમ અને અપીલ કોર્ટની સ્થાપના દ્વારા સશક્ત બનાવે છે. આ અધિનિયમ અનેક ઉપભોક્તા અધિકારોની બાંયધરી આપે છે, જેમાં સાંભળવાનો અધિકાર, અન્યાયી વેપાર પ્રથાઓ માટે નિવારણ મેળવવા, ગ્રાહક શિક્ષણ, સ્પર્ધાત્મક ભાવે માલ અને સેવાઓ અને જોખમી ઉત્પાદનો સામે રક્ષણનો સમાવેશ થાય છે. ગ્રાહક બાબતોના વિભાગ, ભારત સરકાર, પણ વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસ 2023 ની ઉજવણી કરે છે, ગ્રાહક અધિકારોના રક્ષણ અને આદરના મહત્વને પ્રકાશિત કરે છે.

ઈ-કોમર્સ અને ગ્રાહક સુરક્ષા

ઈ-કોમર્સ શોપિંગ માટેનું સૌથી લોકપ્રિય માધ્યમ બની ગયું છે. જો કે, નેશનલ કન્ઝ્યુમર હેલ્પલાઈન (NCH) પર ગ્રાહકો દ્વારા નોંધાયેલી ઈ-કોમર્સ ફરિયાદોમાં વધારો થવાથી ચિંતા વધી છે. NCHને વધુ ફરિયાદો મળે અને સામાન્ય ગ્રાહક ફરિયાદો જેમ કે રિપ્લેસમેન્ટ, રિફંડ અને સેવામાં ઉણપનું ઝડપથી નિરાકરણ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે તેને મજબૂત બનાવવામાં આવી રહ્યું છે.

NCH ​​પ્રિ-લિટીગેશન સ્તરે વૈકલ્પિક વિવાદ નિવારણ પદ્ધતિ તરીકે કામ કરે છે. 1915 પર કૉલ કરીને, ગ્રાહકો સરળતાથી તેમની ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે. તેઓ મોબાઈલ એપ દ્વારા પણ ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે. NCH ​​17 થી વધુ ભાષાઓમાં 24/7 ઉપલબ્ધ છે, જેમાં તાજેતરમાં ઉમેરાયેલી કાશ્મીરી, મૈથિલી અને સંથાલી ભાષાઓનો સમાવેશ થાય છે.

ઇ-દાખિલ પોર્ટલ

ઇ-દાખિલ પોર્ટલની સ્થાપના ગ્રાહકોની ફરિયાદોના ઓનલાઈન ફાઇલિંગની સુવિધા માટે કરવામાં આવી છે. તે સંબંધિત ગ્રાહક ફોરમનો સંપર્ક કરવા માટે ઝડપી, મુશ્કેલી-મુક્ત અને સસ્તી સુવિધા પૂરી પાડે છે. ગ્રાહકોએ તેમની ફરિયાદો નોંધાવવા માટે મુસાફરી કરવાની કે શારીરિક રીતે હાજર રહેવાની જરૂર નથી. અરજી, સમીક્ષા, અપીલ વગેરે માટેના તમામ ફોર્મેટને ડિજિટાઇઝ કરવામાં આવશે જેથી ગ્રાહકોની ફરિયાદોનું ઝડપી અને મુશ્કેલીમુક્ત નિવારણ થાય.

વિશ્વ ગ્રાહક અધિકાર દિવસ એ એક રીમાઇન્ડર છે કે દરેક ઉપભોક્તાને માહિતગાર, સુરક્ષિત અને સશક્ત થવાનો અધિકાર છે. ઉપભોક્તા તરીકે, અમારી પાસે અમારા અધિકારો માટે લડવાની અને બજારમાં અમને શોષણ અથવા અન્યાય ન થાય તેની ખાતરી કરવાની શક્તિ છે.

આ વિષય પર અમારો સ્પેશિયલ પ્રોગ્રામ જોવા માટે અહી ક્લિક કરો