2,000થી વધુના UPI વ્યવહારો પર GST લાદવાની કોઈ યોજના નથી: કેન્દ્રની સ્પષ્ટતા

નાણાં મંત્રાલયનું કહેવું છે કે,  UPI અંગેનો આ દાવો સંપૂર્ણપણે ખોટો, ભ્રામક અને પાયાવિહોણો છે. હાલમાં, કેન્દ્ર સરકાર પાસે આવો કોઈ પ્રસ્તાવ નથી.

કેન્દ્ર સરકારના નાણાં મંત્રાલય દ્વારા UPI અંગે સ્પષ્ટતા કરવામાં આવી છે. નાણાં મંત્રાલયનું કહેવું છે કે, "સરકાર 2,000 રૂપિયાથી વધુના UPI વ્યવહારો પર ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ (GST) લાદવાની કોઈપણ યોજના પર વિચાર કરી રહી નથી. આ દાવો સંપૂર્ણપણે ખોટો, ભ્રામક અને પાયાવિહોણો છે. હાલમાં, સરકાર પાસે આવો કોઈ પ્રસ્તાવ નથી."

ચોક્કસ સાધનોનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવતી ચુકવણી પર મર્ચન્ટ ડિસ્કાઉન્ટ રેટ (MDR) જેવા ચાર્જ વસૂલવામાં આવે છે. સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સ (CBDT)એ 30 ડિસેમ્બર, 2019ના રોજ એક ગેઝેટ નોટિફિકેશન દ્વારા પર્સન-ટુ-મર્ચન્ટ (P2M) UPI વ્યવહારોમાંથી MDR દૂર કરી દીધો છે. CBDTનો આ નિર્ણય જાન્યુઆરી 2020થી અમલમાં છે. મંત્રાલયે કહ્યું કે, હાલમાં UPI વ્યવહારો પર MDR વસૂલવામાં આવતો નથી, તેથી આ વ્યવહારો પર કોઈ GST લાગુ પડતો નથી. સરકાર UPI દ્વારા ડિજિટલ પેમેન્ટને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

UPIના વિકાસને ટેકો આપવા અને ટકાવી રાખવા માટે, નાણાકીય વર્ષ 2021-22થી એક પ્રોત્સાહન યોજના રજૂ કરવામાં આવી છે. સત્તાવાર નિવેદનમાં જણાવ્યા મુજબ, આ યોજના ખાસ કરીને ઓછા મૂલ્યના UPI (P2M) વ્યવહારોને લક્ષ્ય બનાવે છે. આ યોજના નાના વેપારીઓને વ્યવહાર ખર્ચ ઘટાડીને લાભ આપે છે, સાથે સાથે ડિજિટલ ચુકવણીમાં ભાગીદારી અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપે છે.

છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં આ યોજના હેઠળ ફાળવણીમાં નાણાકીય વર્ષ 2021-22 માટે રૂ. 1389 કરોડ, નાણાકીય વર્ષ 2022-23 માટે રૂ. 2210 કરોડ અને નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે રૂ. 3631 કરોડનો સમાવેશ થાય છે. આ પગલાંએ ભારતના મજબૂત ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇકોસિસ્ટમમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે. તે જ સમયે, ACI વર્લ્ડવાઇડ રિપોર્ટ 2024 મુજબ, 2023માં વૈશ્વિક રીઅલ-ટાઇમ વ્યવહારોમાં ભારતનો હિસ્સો 49 ટકા હતો, જે ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇનોવેશનમાં વૈશ્વિક નેતા તરીકે દેશની મજબૂત સ્થિતિ દર્શાવે છે.

નિવેદનમાં જણાવ્યા મુજબ, UPI ટ્રાન્ઝેક્શન મૂલ્યમાં ઝડપી વૃદ્ધિ નોંધાઈ છે, જે નાણાકીય વર્ષ 2019-20માં રૂ. 21.3 લાખ કરોડથી વધીને માર્ચ 2025 સુધીમાં રૂ. 260.56 લાખ કરોડ થયું છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, P2M ટ્રાન્ઝેક્શન રૂ. 59.3 લાખ કરોડ સુધી પહોંચી ગયા છે, જે ડિજિટલ ચુકવણી પદ્ધતિઓમાં વધતા વેપારી અપનાવણ અને ગ્રાહક વિશ્વાસને પ્રતિબિંબિત કરે છે.